Krościenko leży przy starym szlaku handlowym z Sącza do kotliny nowotarskiej. Prawdopodobnie już na przełomie XII i XIII w. istniała tu osada służebna Zamku Pienińskiego.

 

W 1348 roku Kazimierz Wielki który lokował na prawie magdeburskim miasto noszące przez pierwsze lata nazwę „Crosno” wypowiedział przy tym znamienite słowa: „To wspaniałe dzieło, które dokonać postanowiliśmy na pożytek Naszego Królestwa, powinno być wiekuiście trwałe i silne, co My Kazimierz z Bożej łaski Król Polski niniejszym oznajmujemy powszechności obecnej i przyszłej.” I nie pomylił się król Kazimierz, mimo zawieruch dziejowych miasto Krościenko przetrwało 664 lata.

www.kroscienko.pl

Oficjalna strona Urzędu Gminy Krościenka nad Dunjacem

 

Nie zachował się niestety akt lokacyjny Crosna nad Chrostnicą , który spłonął podczas najazdu husytów. Później miejscowość zaczęto nazywać Krościenkiem.

 

Od początku swego powstania Krościenko stało się ważnym ośrodkiem, przez które przebiegał słynny trakt Via Regia, którym z północy na południe przemierzały orszaki królewskie i karawany kupców. Tędy też w pogoni za świętą Kingą, podążały tatarskie czambuły. Święta Kinga, założycielka zakonu klarysek w niedalekim Starym Sączu, schroniła się na zamku pienińskim. Z wydarzeniem tym związanych jest wiele ciekawych legend.

Przełom XVII i XVIII w. to okres zastoju i upadku miasteczka. Krościenko podzieliło los wielu innych polskich miast, przeżywając okres wojen, oraz towarzyszących im pożarom i zarazom. Gospodarkę mieszczan rujnowały częste przemarsze wojsk i epidemie dżumy. 

 

Przez całe wieki Krościenko z racji swego położenia przy szlaku handlowym odgrywało rolę centrum gospodarczego dla całych Pienin.

 

W latach 1768 – 1770 w okolicach Krościenka działały oddziały konfederatów barskich i ściągające je oddziały rosyjskie. Wyprzedzając rozbiory, w 1770 roku, Austria pod pozorem tworzenia kordonu sanitarnego przyłączyła przygraniczne tereny polskie (w tym Krościenko) do Węgier, a w 1772 r. do Galicji.

 

Po I rozbiorze Polski Krościenko jako królewszczyzna zostało przejęte przez c.k. skarb Austrii. Wkrótce poszczególne dobra zostały wystawione na sprzedaż i dostawały się w ręce prywatne. W 1822 roku Krościenko wraz z przyległymi dobrami zakupiła rodzina Grossów. To właśnie dzięki ich inicjatywie zaczęto zwracać uwagę na występujące tu źródła wód mineralnych. Miejscowa ludność od wieków czerpała w Potoku Szczawnym tzw. „kwaśną wodę” . Skład chemiczny wody przypominał skład słynnego źródła Selter w Ems. W tym samym roku rozpoczęto budowę łazienek, a wodę ujęto w drewniane ocembrowanie i zaczęto wywozić do aptek w Krakowie i Lwowie.

 

W 1934 roku władze państwowe uznały Krościenko za uzdrowisko. Do kuracji używano wody z dwóch źródeł „Stefan” i „Michalina”.

 

W okresie międzywojennym Krościenko na dobre stało się miejscowością letniskową, a liczba odwiedzających je turystów sięgnęła 2500 osób. Oprócz tego stało się też bazą wypadową w utworzony w 1932 roku Pieniński Park Narodowy. Był to pierwszy w Polsce park narodowy, a zarazem pierwszy w Europie pograniczny park narodowy.

 

Piękną kartę w dziejach historii swego miasta zapisali Krościeńczanie w czasie II wojny światowej. Już w pierwszych dniach okupacji stawili opór hitlerowcom. Tędy wiodły kurierskie szlaki Franciszka Koterby, odznaczonego po wojnie Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari. Mieszkańcy ponieśli wiele ofiar, jednak honor i głęboki patriotyzm nie pozwalały im na kolaboracje z okupantem. W 1942 roku powstała tajna organizacja „CENTRALA”, która pod dowództwem ówczesnego wójta inżyniera Władysława Grotowskicgo walczyła przeciwko hitlerowskiej akcji „Goralenvolk”.

 

W latach sześćdziesiątych, twórcą Ruchu „Światło-Życie”, sługa boży ks. Franciszek Blachnicki zakupił w Krościenku dom przy ul. Kościuszki 28, tworząc w nim jeden z pierwszych ośrodków Ruchu. Od tego czasu Krościenko stało się jego centrum. Celem Ruchu jest odnowa życia religijnego. Ruch obejmuje dzieci, młodzież i rodziny. Najbardziej widocznym z zewnątrz przejawem działalności Ruchu są letnie rekolekcje oazowe. Najcenniejszym zabytkiem Krościenka jest kościół p.w. Wszystkich Świętych. Jest to świątynia murowana z elementami gotyckimi, zachowanymi mimo wielu przebudów. Wewnątrz zachowały się polichromie.

 

Najstarsze z nich, w prezbiterium, pochodzą z II poł. XIV i z XV w. Północną ścianę nawy zajmuje malowidło z 1589 r. pędzla Jakuba Koraba przedstawiające życie Chrystusa. Cennymi elementami wyposażenia są: chrzcielnica z orłem i data 1493 – dar króla Jana Olbrachta, XVIII – wieczne rzeźby św. Piotra i Pawła, obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym oraz drogi krzyżowej.

 

Dzisiejsze Krościenko to przepiękna, malownicza miejscowość turystyczna, pełna pensjonatów, domów wczasowych i kwater prywatnych czekających na gości z Polski i Europy.

---